Szachy to bardzo stara gra strategiczna. Nie ma jednak jednomyślności, kiedy powstała.
Przypuszcza się, że odnalezione na terenach dawnej Mezopotamii terakotowe figurki, które datuje się na 6000 p.n.e., służyły do gry w szachy. Bliskie współczesnym zasady gry w szachy opracowano w V wieku n.e. w Indiach, o czym świadczą wykopaliska i zapisy w starych księgach. Po podbiciu Persji przez Arabów szachy rozprzestrzeniły się na inne kraje. Gra w szachy została wzbogacona o nowe sposoby rozgrywania partii, przede wszystkim przez arabskich entuzjastów tej gry.
Do Europy szachy "przywędrowały" ponad 1000 lat temu, najpierw do Włoch, Hiszpanii i Francji, a potem do Niemiec, Anglii i Skandynawii. Do Rosji przybyły bezpośrednio ze wschodu.
Pierwsze informacje o szachach w Polsce pochodzą sprzed ok. 800 lat, za panowania Bolesława Krzywoustego. W Szczecinie, Krakowie, Kołobrzegu, na wyspie Wolin, w Gdańsku znajdowano figurki szachowe powstałe w okresie od X do XIII wieku. Natomiast w Sandomierzu, podczas badań archeologicznych w 1962 roku, znaleziono słynny, prawie kompletny, zestaw figur szachowych z rogu jeleniego pochodzący z XII wieku.
W Europie szczególny rozkwit szachów rozpoczął się w XVI wieku. Na wzrost zainteresowania nimi duży wpływ miała zmiana zasad gry zaproponowana przez włoskich szachistów w końcu XV wieku. Zmiana ta dotyczyła tylko ruchów dwóch figur, ale w istotny sposób wpłynęła na atrakcyjność gry. Hetman z najsłabszej figury - poruszającej się tylko o jedno pole na ukos - stał się najsilniejszą figurą, zwiększono też zasięg działania gońca. Mając na względzie dalsze uatrakcyjnienie gry, wprowadzono specjalne posunięcie - roszadę.
Szachy uznawano za ekskluzywną grę i miała ona wysoką rangę na dworach królewskich. Zwycięzcy turniejów szachowych darzeni byli dużym szacunkiem.
Obecnie szachy znane są na całym świecie. Najwięcej szachistów jest w Rosji, a poza Europą - w USA. W niektórych krajach do szkół wprowadzono szachy jako obowiązkowy przedmiot, wychodząc ze słusznego założenia, że gra w szachy znakomicie rozwija umiejętność koncentracji oraz logicznego myślenia.